Ιστορικά στοιχεία

 Αναδημοσίευση από το 60ο Γυμνάσιο Αθηνών Η δική μας Κυψέλη

http://local.e-history.gr/pages/viewpage.action?pageId=11929495

Το Πεδίον του Άρεως είναι ένα από τα λίγα πάρκα της Αθήνας και αγαπημένος τόπος περιπάτου των περιοίκων. Βρίσκεται ανάμεσα στη λεωφόρο Αλεξάνδρας και τις οδούς Μαυροματαίων, Ευελπίδων, Μουστοξύδη και Μπούσγου, και έχει έκταση 277 στρέμματα. Οφείλει την ονομασία του στο γεγονός ότι εκεί έκανε τα γυμνάσιά του το σώμα της Φρουράς των Αθηνών. Από το 1900, μάλιστα, που χτίστηκε στο ανατολικό άκρο του η Σχολή Ευελπίδων και η Ιππευτική Σχολή στην οδό Μαυρομματαίων, ολόκληρος ο χώρος ταυτίστηκε με τη στρατιωτική εκπαίδευση. Η άλλη ονομασία του ήταν «Πολύγωνο» και οφειλόταν στην πολυγωνική ξύλινη εξέδρα όπου παιζόταν στρατιωτική μουσική.
Στη διάρκεια του 19ου αιώνα και μέχρι τη δεκαετία του 1920, οπότε η εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων άλλαξε το χάρτη της Αθήνας, ο χώρος θεωρούνταν εξοχικός, καθώς βρισκόταν εκτός των ορίων της πόλης. Από τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του ΌΘωνα, το βασιλικό ζεύγος συνήθιζε να κάνει εκεί τον περίπατό του την Κυριακή το πρωί. Από το 1859 όμως, όταν ξέσπασαν στο Πεδίον του Άρεως τα λεγόμενα «Σκιαδικά» (οι ταραχές που, με πρωταγωνιστές τους φοιτητές, αποτέλεσαν την απαρχή της τρίχρονης αντιπολιτευτικής δράσης η οποία ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 1862 με την έξωση του Όθωνα), οι βασιλείς έπαψαν να επισκέπτονται το χώρο. Ωστόσο, η περιοχή εξακολουθούσε να αποτελεί πόλο έλξης των Αθηναίων.
Το 1934 αποφασίστηκε η διαμόρφωση του Πεδίου του Άρεως σε κοινόχρηστο άλσος των Αθηνών και η διαμόρφωση της λεγόμενης «Λεωφόρου των Ηρώων» από το Δήμο Αθηναίων. Για την τελευταία ο Δήμος ανέθεσε στο Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών την κατασκευή μαρμάρινων προτομών αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Το αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας αυτής ήταν η δημιουργία το 1937 ενός εκτενούς, μοναδικού στην Ελλάδα, ηρώου με εμβληματικές μορφές της Επανάστασης, όπως ο Αθανάσιος Διάκος, ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, η Μαντώ Μαυρογένους, ο Νικηταράς, η Μπουμπουλίνα κ.ά. Οι γλυπτές προτομές είναι έργα γνωστών καλλιτεχνών της εποχής, όπως του Αθανάσιου Απάρτη, του Μιχαήλ Τόμπρου, του Φωκίωνα Ρωκ κ.ά.
Στην είσοδο (Μαυροματαίων και Αλεξάνδρας) βρίσκεται χάλκινο άγαλμα που παριστάνει έφιππο το βασιλιά της Ελλάδας Κωνσταντίνο Α΄, έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Κωνσταντίνο Βετριάνι (Constantino Vetriani) και του συμπατριώτη του γλύπτη Φραντσἐσκο Παρίζι (Francesco Parisi). Στην είσοδο της λεωφόρου Αλεξάνδρας δεσπόζει άγαλμα της Αθηνάς, μνημείο των πεσόντων Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι έργο του γλύπτη Β. Φαληρέα και των αρχιτεκτόνων Φ. και Ε. Κυδωνιάτη (1952). Το Κενοτάφιο των Ιερολοχιτών αποτελεί το πρώτο μνημείο της νεότερης Αθήνας. Ανεγέρθηκε το 1843, με ιδιωτική πρωτοβουλία, σε σχέδια του γνωστού αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη. Στον περίβολο του Ιερού Ναού των Αγ. Ταξιαρχών υπάρχουν ακόμη: μία μαρμάρινη στήλη με προτομή του Περικλή Βαρατάση (Λοχαγός Λόχου Φιλελλήνων 1897), μία προτομή του Αλεξάνδρου Πραΐδη (Υπολοχαγός Κρητικής Επαναστάσεως), μία μαρμάρινη στήλη του ιερολοχίτη Δημητρίου Σούτσου, καθώς και ένα κενοτάφιο του Αλεξάνδρου Υψηλάντη (άγαλμα του «ήρωα επικλινούς»).
Από το 1950 ξεκινάει τη σταδιοδρομία του στο θερινό αναψυκτήριο «Άλσος» ο κονφερανσιέ, ηθοποιός, συγγραφέας και θηρευτής «νέων ταλέντων» Γιώργος Οικονομίδης ενώ στο Green Park κυριαρχούσε ο κονφερασιέ Όμηρος Αθηναίος. Αργότερα τα καλοκαίρια το Θέατρο «Αλίκη» πρόσφερε ψυχαγωγία στους Αθηναίους. Σήμερα το Πεδίον του Άρεως είναι μία από τις μεγαλύτερες εστίες πράσινου της Αθήνας. Εκεί πραγματοποιούνται εκθέσεις υπαίθριου χώρου, όπως η ανθοκομική έκθεση. Εκτός αυτών, το δημόσιο κήπο επισκέπτονται οι Αθηναίοι καθημερινά για λόγους αναψυχής, ενώ είναι αγαπημένος τόπος παιχνιδιού για τα παιδιά που κατοικούν στις παρακείμενες συνοικίες. Το 2008 εγκαινιάστηκαν εργασίες ανάπλασης του χώρου, οι οποίες δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη.

Το Πεδίον του Άρεως. Η έναρξη των διαδικασιών ανάπλασης το 1933

Πηγή: http://socialactivism.gr/index.php/arthra-apopsis/649-%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B5%CE%B4%CE%AF%CE%BF%CE%BD-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%AC%CF%81%CE%B5%CF%89%CF%82-%CE%B7-%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%81%CE%BE%CE%B7-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%8E%CE%BD-%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%80%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B7%CF%82-%CF%84%CE%BF-1933

Το Πεδίον του Άρεως αποτελεί κομμάτι της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια άλση της Αθήνας και σημαντικός πνεύμονας πρασίνου. 

Το άλσος του Πεδίου του Άρεως εντάχθηκε ως κοινόχρηστος χώρος στο Σχέδιο Πόλεως το 1887 και κηρύχθηκε δασωτέα έκταση το 1902. Ξεκίνησαν διαδικασίες σχεδιασμού το 1934, με σκοπό να τιμηθούν οι Ήρωες της Επανάστασης του 1821. Για το λόγο αυτό, είναι διακοσμημένο με τις μαρμάρινες προτομές των 21 ηρώων κατά μήκος της λεγόμενης οδού Αγωνιστών του 21.

Το πάρκο έχει έκταση 277 στρεμμάτων. Περικλείεται από τις οδούς Μαυρομματαίων, Ευελπίδων, Πριγκιποννήσων και από τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας. Στην είσοδο του άλσους, βρίσκεται ο έφιππος ανδριάντας του στρατηλάτη Βασιλιά Κωνσταντίνου Α'. Στην πλευρά επί της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, υπάρχει το μνημείο των πεσόντων Άγγλων, Αυστραλών και Νεοζηλανδών με το άγαλμα της Αθηνάς πάνω σε ψηλό βάθρο. Μέσα στο πάρκο υπάρχουν επίσης δύο ναοί, το μνημείο του Ιερού Λόχου, μια παιδική χαρά και το ανοιχτό αμφιθέατρο "Αλίκη", που χρησιμοποιείται ενίοτε για παραστάσεις, εκδηλώσεις ή συναυλίες. Επίσης στο χώρο αυτό βρίσκεται το ιστορικό αναψυκτήριο της Αθήνας, το "Γκριν Παρκ".

Φυσική συνέχεια του Πεδίου του Άρεως αποτελεί η πλατεία Πρωτομαγιάς με εμβαδόν περίπου 25 στρεμμάτων.

Το 1927 ο χώρος του Πεδίου του Άρεως, που από την εποχή του Όθωνα ήταν ο κύριος τόπος αναψυχής των Αθηναίων, παραχωρήθηκε στην ιδρυθείσα τότε "Επιτροπή Δημοσίων Κήπων και Δενδροστοιχιών Αθηνών" με σκοπό τη μεταβολή του σε άλσος, όπως ο τότε Εθνικός κήπος. Η Επιτροπή όμως εκείνη, με Πρόεδρο τον Π. Καλλιγά, φρόντισε πρώτα να βελτιώσει τον κήπο του Θησείου και τον Εθνικό κήπο, και έξι χρόνια μετά, το 1933, με τους μικρούς πόρους που διέθετε αποφάσισε να κάνει την έναρξη εργασιών ανάπλασης και δενδροφύτευσης, με διοικητικά εμπόδια και μεγάλη έλλειψης χρημάτων για τη συνέχιση του έργου. Έτσι με το υπ΄ αριθμ. 6171 νόμο του 1934, το "Ειδικό Ταμείο Μονίμων Οδοστρωμάτων Αθηνών" ανάλαβε να καταβάλει τα έξοδα, ενώ η κυριότητα του άλσους δόθηκε στο Δήμο Αθηναίων, που συνέβαλε στο στάδιο της μελέτης και της δημιουργίας.

Για την σύνταξη της μελέτης συστήθηκε ειδική επιτροπή με σημαντικές προσωπικότητες της εποχής, όπου ανατέθηκε στον τότε διευθυντή του Υπουργείου Συγκοινωνιών Αν. Δημητρακόπουλο να συντάξει το γενικό σχέδιο του άλσους. Λαμβάνοντας υπόψη τα τότε σχέδια των αγγλικών και γαλλικών αλσών, συνέταξε το νέο σχέδιο που αποτελεί συνδυασμό των ρυθμών εκείνων και η εκτέλεσή του ανατέθηκε στον γεωπόνο Ν. Βοσυνιώτη. Μάλιστα είχε ληφθεί μέριμνα να μην εμποδίζεται από τα διάφορα κεντρικά σημεία του άλσους η θέα της Ακρόπολης, χωρίς να διασφαλίσουν όμως και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος ανοικοδόμησης των γύρω οικοπέδων.

Έτσι οι εργασίες δενδροφύτευσης και ανάπλασης άρχισαν πραγματικά το 1935 και συνεχίσθηκαν επί κυβερνήσεως Ι. Μεταξά μέχρι το 1940, όταν και κηρύχθηκε ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος. Στη πενταετία εκείνη φυτεύτηκαν περίπου 46.000 δένδρα και θάμνοι. Κατά το σχέδιο, ακολουθήθηκε η δενδροφύτευση φυλλοβόλων δένδρων προκειμένου το καλοκαίρι να προσφέρουν πλούσια σκιά, και τον χειμώνα να μην εμποδίζονται οι ακτίνες του ήλιου. Στη κεντρική πλατεία του άλσους τοποθετήθηκε συντριβάνι και γύρω φυτεύτηκαν ανάλογα μεσογειακά φυτά, έτσι ώστε να παρουσιάζουν δένδρα, θάμνοι και λουλούδια, τους ωραιότερους και φυσικότερους συνδυασμούς χρωμάτων κατά τις διάφορες εποχές. Μετά την απελευθέρωση τον Οκτώβριο του 1944, εξασφαλίσθηκε η άρδευση του άλσους και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το 1949.